Δικαίως στο κέντρο της προσοχής, το υψηλότερο τονικά και πιο ευέλικτο από τα τοξωτά έγχορδα της ορχήστρας.
Από τα πιο εκφραστικά όργανα , το βιολί διαθέτει ένα ευρύ ηχητικό φάσμα, που μπορεί να επιτευχθεί από μια ποικιλία τεχνικών παιξίματος . Ο καθαρός και οικείος ήχος του, ίσως ο καταλληλότερος για εξυψωτικές μελωδίες, μπορεί να ζωγραφίσει από γλυκά και ζεστά συναισθήματα ως ρωμαλέες κι οργισμένες θύελλες.
Ο ήχος παράγεται με το σύρσιμο του δοξαριού στις χορδές ή με τη νύξη των τεσσάρων χορδών, που τεντώνονται από τη βάση του οργάνου, πάνω από τον καβαλάρη και στηρίζονται στα κλειδιά, που βρίσκονται στην άκρη της ταστιέρας.
Εδώ και πολλούς αιώνες, το βιολί κατέχει ηγετική θέση στην ορχήστρα και μάλιστα ο αρχιμουσικός όλης της ορχήστρας είναι ο πρώτος βιολιστής, που κάθεται μπροστά.
Λόγω της προσαρμοστικότητας και της ευελιξίας του, λειτουργεί με άνεση σε μια ευρεία γκάμα μουσικών σχημάτων (σόλο, μουσική δωματίου, ορχήστρα), αλλά και μουσικών ειδών (κλασική, παραδοσιακή, λαϊκή, ροκ, ποπ, ενίοτε και τζαζ).
Προφανώς δεν ήταν τυχαίο, ότι ο Albert Einstein ήταν ενθουσιώδης βιολιστής και δίδασκε βιολί.